امروزه شاهد بروز عصری هستیم که به مدد تکنولوژی، فضای مجازی و اینترنت در سطحی گسترده با فضای واقعی به رقابت برخواسته و با توجه به استقبال شدید نسل جوان در ورود به این دنیای مبهم و جذاب، اهمیت و میزان حضور نوع دیگری از زیستن که به «زندگی دوم» شهرت یافته روز‌به‌روز گسترده‌تر میشود.
اکنون ما در فضای مجازی و شبکه های گسترده اجتماعی حاصل از نسل جدید اینترنت شاهد پدیده نوینی به نام « زندگی دوم » هستیم که با توجه به امکانات گسترده و جذابیت های بیشمار به سرعت به فضای محبوب نسل جوان تبدیل شده است «فیلیپ روزدال» بنیانگذار زندگی دوم می‌گوید: «زندگی دوم یک بازی رایانه‌ای نیست بلکه جایی است که مردم آنگونه که می‌پسندند زندگی می‌کنند، سرگرمی دارند، و حتی به نحوی که دوست دارند درآمد کسب می‌کنند. درواقع زندگی دوم بهترین محل برای کسانی است که از محیط اطرافشان خسته شده‌اند یا در شرایط بد آب‌وهوایی ، کاری و ... زندگی می‌کنند. زندگی دوم دنیایی است که مطابق با میل افراد طراحی می شود».( ویستا، 1392 ) در ابتدا باور این مسئله سخت است که چگونه میتوان با دنیای مجازی بدینگونه ارتباط برقرار کرد، ولی طبق آمار بدست آمده افراد با یک بار وارد شدن به این دنیا چنان مجذوب آن می‌شوند که به آن عادت خواهند کرد و اهمیت آن بگونه‌ای میشود که نمی‌تواند آن را براحتی کنار بگذارد.
زندگی دوم:تاریخچه
اصطلاح «زندگی دوم» در فضای مجازی اولین بار توسط نویسنده داستان‌های علمی تخیلی (ویلیام گیبسون(بکاررفت. او درسال 1984کتابی بنام (نورومانسر) نوشت. در این داستان افراد مستقیماً مغزهای خودرا به کامپیوتر وصل می‌کردند ومی‌توانستند اطلاعات آن را مشاهده نمایند. آنها بگونه‌ای در جهان سفر می‌کردند که گویی در دنیای واقعی هستند. اصطلاح واقعیت مجازی نیز در سال 1990توسط محققی آمریکایی بنام (ایوان ساوسرلند( ابداع شد. او توانست محیطی مصنوعی ایجاد کند که دیدنی، شنیدنی، احساس کردنی و عمل کردنی بود. در سال 2003نیز یک شرکت آمریکایی(لیندن لبسانفرانسیسکو) برنامه‌ای با عنوان « زندگی دوم » ( Second life ) را با الهام از فضای مجازی، به منظور ایجاد یک زندگی واقعی بنیان نهادکه خیلی زود و در اواخر سال 2006آن به صورت گسترده ای مورد توجه جهانیان قرار گرفت .زندگی دیگر یا « زندگی دوم » نام یک جهان اینترنتی خیالی است که در این جهان کاربران کامپیوتر می‌توانند یک «خود دوم» بسازند و زندگی دیگری را تجربه کنند. برای اجرای این بازی و حضور در این جهان کاربران باید عضو سایت شده و یک تصویر الکترونیکی یا کارتونی معروف به "آواتار" از خود بسازند. بعضی از افراد «آواتار» را شبیه به خود واقعیشان می‌سازند و بعضی کاملاً متفاوت از خود واقعیشان، مثلاً با جنسیت متفاوت و حتی موجودی خیالی و افسانه‌ای. هنگامی که فرد"آواتار"خود را ساخت به جمع ساکنان این سرزمین خیالی می‌پیوندید و میتواند در تعاملات آنها شرکت نمایند. از بسیاری جهات این جهان شبیه به جهان واقعی است با خیابانها و فروشگاه هایی که آواتار شما میتواند در آنجا پرسه بزند. آواتار شما میتواند با آواتارهای دیگر دوست شده، به دانشگاه رفته، کار وکاسبی راه انداخته و حتی ازدواج نماید همچنین میتواند کارهایی انجام دهد که در جهان واقعی ممکن نیست مثلاً می‌توانید به جای قدم زدن پرواز کند.
ویژگی های این زندگی:
نوع جدیدی از گذران اوقات فراغت
فضای مجازی و سایت های زندگی دوم باعث پدیدار شدن شرایطی شده است که در آن اوقات فراغت از اشکال سنتی خویش جدا شده و به نوعی رسانه ای و خانگی شده است .دو فرآیند رسانه‌ای شدن و خانگی شدن، توصیف‌کننده‌ی گذران بخش عمده فراغت در فضای مجازی است که جوانان ایرانی بیش از همه در این فضا سرگرمند (ذکایی، 1383: 2). ناگفته نماند این امکان مهم ممکن است در آینده بر نحوه تعاملات انسانی و ارتباطات اجتماعی نسل بعد تاثیر منفی بگذارد
نوع جدیدی از فعالیت های اقتصادی
با توجه به شکل جدید زندگی شهری که پایه‌ی آنها بر مبنای واحد مسکونی است ، فضای مجازی این قابلیت را دارد که در محیط خانه نقش پررنگی را در گذران زندگی افراد ایفا نماید. با توجه به این قابلیت فضای مجازی ، سایت های زندگی دوم ، بخصوص با پررنگ نمودن نقش اقتصاد و کسب درآمد هر چه بیشتر نقش فعالیت‌‌های خارج از مسکن را کم‌رنگ‌‌تر ساخته اند این به آن معناست که فعالیت‌‌های خارج از خانه به نوعی بر مبنای خانه شکل میگیرند . ناگفته نماند درآمداست که در بانکی بنام آنها ذخیره میشود.
ساکنین زندگی دوم قادرند کالاهایی تولیدکنند و آنها را به یکدیگر بفروشند و پول Linden دریافت کنند و حتی برای خدماتی که می‌توانند انجام دهند، دستمزد دریافت کنند.به تازگی یکی از ساکنین زندگی دوم که اهل کشور چین است توانسته با طراحی فضاهای طبیعی و فروش آنها میلیون‌ها دلار کسب کند.او بنام اولین میلیونر در دنیای مجازی شناخته شده است. زندگی دوم از ابتدا به گونه‌ای طراحی شد که دارای چرخه اقتصادی بسیار قوی باشد، زیرا بنیانگذاران آن اهداف بزرگی از ایجاد آن داشتند.اقتصادانان مجرب از دانشگاه‌های معتبر در آمریکا و کارشناسان بانک مرکزی با بررسی گردش پول و نقدینگی در زندگی دوم قادرند نرخ تورم، حق بیمه و مالیات را در محیطی مجازی اندازه‌گیری نمایند، و آن را به دنیای واقعی تعمیم دهند.
تنوع و تازگی
فضای مجازی با نو بودن و به روز بودن خویش ، محیطی مناسب برای جوانان و مخاطبان دیگر ایجاد کرده است . این قابلیت در سایت های زندگی دوم به مراتب افزایش یافته است . تازگی فضای مجازی باعث می شود تا افراد بسیاری از جمله جوانان نه فقط برای گذران اوقات فراغت بلکه برای خرید و ارتباطات آموزشی نیز وارد این فضا شوند.از دیگر سو، یکی دیگر از ویژگی‌‌های فضای مجازی در ایران ، که این محیط را به عنوان محیطی نو به افراد معرفی میکند، حجم بالای اطلاعات و قابلیت‌‌هایی است که به صورت روزانه وارد این محیط میشود. روزانه در حدود چندین هزار سایت و وبلاگ وامکان بازی به فضای مجازی اضافه می‌‌گردد و از این نظر، این محیط را کمتر میتوان با تجربه‌‌های دیگر زندگی مقایسه کرد. این کاربرد باعث آن میشود که کاربر هر روزه انگیزه‌ی مضاعفی برای تجربه‌ی امکانات جدید در سایت داشته باشد.
کسب تجارب غیر ممکن در دنیای واقعی
یک شهروند در محیط « زندگی دوم » میتواند با توجه به ابزارهایی که در اختیار دارد به خلق آثاری بپردازد که عملا در دنیای واقعی امکان ساخت آنها را نداشت.این امکان در فضایی موسوم بهبرای او فراهم شده است. افراد می‌توانددر این فضا هنرهایی را فراگیرند که تا پیش از این و در دنیای واقعی به دلیل مشکلات مختلفی از قبیل وقت، هزینه و... امکان تجربه آنها را نداشته‌اند. بطور مثال آنها قادرند نقاشی کنند ، کارهای گرافیکی انجام دهند ، موسیقی یا فیلم بسازند و یا هر اثر هنری دیگری را که موردعلاقه‌شان است خلق نمایند، حتی میتواند آثار هنری خود را در گالری مخصوص به خود در معرض دید دیگر شهروندان قرار دهند. آثار هنری این افراد در موزه‌ای بنام Louver قرار می‌گیرد و قابل دیدن برای دیگر شهروندان نیز می باشد . شهروندان دیگر این شهر مجازی نیز قادرند در « زندگی دوم » با پول رایج در آن محیط هر کدام از آثار موردعلاقه‌شان را خریداری کنند و هزینه آن را به فروشنده بپردازند.
کسب تجارب مالی و اقتصادی جدید
از دیگر جذابیت های زندگی در فضای مجازی موسوم به « زندگی دوم » امکان تجارت و فعالیت های اقتصادی با ریسک کمتر است . در این فضا بدلیل ارزش کمتر Linden نسبت به دلار افراد تمایل بیشتری خواهند داشت تا در کارهای اقتصادی شرکت نمایند زیرا چنانچه موفق نباشند کمتر متضرر خواهند شد. شرکت Linden به همین منظور پول رایج در « زندگی دوم » را نسبت به دلارضعیف نگه داشته تا قدرت ریسک‌های اقتصادی بالا رود . جالب اینکه شمار زیادی از شرکت‌ها در « زندگی دوم » شعبه دارند و خدمات خود را تبلیغ می‌کنند و در اختیار مردم قرار می‌دهند. ساکنین این دنیای مجازی قادرند املاک و مستغلات مورد نظر خود را خریدوفروش کنند و حتی حقوق قانونی آن را بنام خود در دنیای واقعی به ثبت برسانند، به این صورت که معادل پولLinden ، در دنیای واقعی دلار دریافت می‌کنند. اینک نرخ معاملات در زندگی دوم به بیش از 4میلیون دلار در ماه رسیده است که انتظار می رود روز به روز افزایش یابد.
تحصیل در رشته های دلخواه
این موضوع یکی از دلمشغولی های جوانان و خوانواده ها بخصوص در کشورهای درحال توسعه و حتی ایران است در حالی که در « زندگی دوم » شهروندان قادرند در رشته موردعلاقه و نیز دردانشگاه موردنظر خود تحصیل نمایند. هم اکنون دانشگاه‌های Harvard , Stanford ,Vassar , Ohio , Ball State , Houston در زندگی دوم شعبه دارند و دانشجو میگیرند.به عنوان نمونه خانم نسون مدرس دانشگاه Harvard است که کلاس‌های او در زندگی دوم برگزار میشود او می‌گوید زندگی دوم قابلیتی ایجاد کرده است تا در زمان‌های غیررسمی و خارج از کلاس‌های دانشگاه بتوانیم کلاس‌هایی با سبک جدید ایجاد کنیم که دانشجو و استاد در تعامل کامل با هم باشند و از راه دور بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.او می‌گوید زندگی دوم پلی مناسب بین استاد و دانشجو ایجاد کرده است. آقای سنچز محققی از دانشگاه تگزاس است که تحقیقاتی در رابطه با ارزشیابی تحصیلات در زندگی دوم انجام داده است. در بیان نتایج بدست آمده، می‌گوید که تحصیلات در این دانشگاه مجازی از کیفیت بالا یی خوردار است و حاکی از این مسئله است که دانشجویان در زندگی دوم از فضایی در جهت یادگیری استفاده کرده‌اند که سطح کیفی تحصیلات آنها را در حد قابل توجهی بالا برده است.محیط دانشگاه در زندگی دوم بسیار موردپسند دانشجویان است زیرا شرایطی بسیار آسان و مفرح را برای فراگیری ایجاد میکند و دانشجویان در این فضا همکاری متقابلی با یکدیگر دارند.
امکان جدید برای حضور در فعالیت های سیاسی
در اوایل سال 2007کشور سوئد اولین سفارتخانه را در زندگی دوم افتتاح کرد. در این سفارتخانه به افراد راهنمایی‌های لازم جهت تهیه ویزا و سفر به این کشور داده میشود. افراد با وارد شدن به این سفارتخانه با فرهنگ، آداب‌ورسوم و مکان‌های دیدنی کشور سوئد آشنا می‌شوند.در واقع این کار تبلیغی برای جذب گردشگر است.
منابع:
بشیر، حسن و افراسیابی، محمد صادق (1391) شبکه های اجتماعی اینترنتی و سبک زندگی جوانان ،فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره پنجم شماره یک .
ویستا، زندگی دوم در فضای مجازی(1392) http://vista.ir/article/320106 : نشانی سایت
گیدنز،آنتونی (1384) چشم‌اندازهای جهانی، ترجمه‌ی محمدرضا جلایی‌پور، تهران:طرح نو
زندگی دوم در فضای مجازی؛ تغییر در «سبک زندگی» جوانان؛رضا سیف پورکارشناس ارشد علوم سیاسی وتحلیلگر رسانه
جهان مجازی در واقع تلاشی است برای بازنمایی واقعی ؛جهان واقعی است. جهان مجازی اثر جهان واقعی است. وقتی می‌گوییم شهر مجازی و فضای مجازی با محتوای جدید به اثر ذات، مجاز واقعیت و پیامدهایی که در این فضاست روبه‌رو هستیم.
دکتر عاملی با اشاره به اینکه سه فضای ارتباطی در نظام فراگیر واقعی – مجازی وجود دارد گفت:
هر سه فضا به صورت جدی قابل بحث است. نظام فراگیر واقعی – مجازی از نظام فراگیر کامپیوتری گرفته شده است. در این سه نظام سه نوع ارتباط وجود دارد. 1- فضای ارتباطی حاضر با حاضر 2 – فضای ارتباطی حاضر با غایبزیرساختی ترین بنیاد جهانی شدن فضای مجازی و صنعت واقعیت مجازی همین نوع از ارتباط است و با مورس آغاز شد. نوع سوم، ارتباط غایب با غایب است به این معنا که ماشین با ماشین ارتباط برقرار میکند و در اینجا با یک نظام ارتباطی کاملا صنعتی و اتوماتیک و در عین حال برنامه ای شده مواجه هستیم.
سه جهان به‌وجود می‌آید. 1- جهان واقعی که میتوان با آن تعامل برقرار کرد. 2- جهان دیگر مجاز واقعی است و این غیر از صنعت واقعیت مجازی است. مجازی است که به رقابت جهان واقعی آمده است و تلاش میکند تا آنچه در جهان واقعی است را تکرار کند. 3. جهان دیگری نیز وجود دارد و آن جهان واقعی – مجازی است جهانی است که وقتی ترکیب میشود دیگر off و on در آن بی‌معنا میشود.
وقتی بخشی از تعاملات اجتماعی خود را در فضای مجازی انجام دادید و بخش دیگر در فضای واقعی قدم به جهان واقعی – مجازی گذاشته‌اید.این جهانی است ترکیبی..
اگرچه مدت زمان زیادی از تولد آن نمی گذرد اما رشدی فزاینده داشته و سعی کرده روز به روز خود را به جهان واقعی ،نزدیک تر سازد.این پدیده رقابت خود با جهان واقعی را تا حدی جدی کرده که امروزه از "دو جهانی شدن " بحث می شود.طرح دوجهانی شدن به معنای به رسمیت شناختن جهان مجازی است. "ظهور جهان مجازی بسیاری از روندها، نگرش و ظرفیت‌های آینده جهان را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد. این جهان در واقع به موازات و گاه مسلط بر «جهان واقعی» ترسیم میشود و عینیت واقعی پیدا میکند."(عاملی, دو جهانی شدن ها و آینده هویت های همزمان1385).براین فضای مجازی پنج منطق حاکم است که منطق سوم ان :رقابت جهان مجازی با واقعیت است..
جهان مجازی غیر از آرمانشهرهایی است که ما به عنوان عالم مجاز می‌سازیم. جهان مجازی به وجود آمده است تا عین واقعیت را تکرار کند و به همین دلیل است که ما در این فضا آشنا و خود راهبر هستیم و یک نوع احساس در فضای خود بودن و آشنا بودن در فضا وجود دارد:با شروع به کار رسانه‌ها نظریه «واقعیت، واقعیت نیست» شکل گرفت. واقعیت فرض کردن واقعیت به قول «بودری لارد» وهمی بیش نیست. به عبارتی همه چیز میتواند روایت باشد. چیزی که شما تصویر می‌گیرید از یک آدم روایتی است که از یک فردی وجود دارد. این فضا در عین‌حال نگاهش به دنبال رقابت با واقعیت در فضای فرا واقعیت است.
بخش بزرگی از صنایع دنیا نیزبه دنبال محو مرز واقعیت و مجازند. این نگاه تا مرز از بین بردن انسان واقعی و خلق انسان مجازی و ماشینی در حرکت است.اینکه انسان ماشینی را طوری طراحی و برنامه‌ریزی کنند که به مانند انسان طبیعی رفتار کند
فضای مجازی دنیایی با ویژگی ها وقابلیت های بسیار متنوع ومتفاوت درکنار دنیای فیزیکی است ،دنیایی که میتوان در ان به بیشتر ارزوهای بشردرموارد گوناگون ودرهمه ی ابعادش واقعیت بخشید .تجربه زندگی دراین فضا شاید برای برخی مبهم وهمراه با هراس باشد ،برای ان دسته افرادی که اطلاعات کافی ،حداقل در زمینه های تخصصی وعلاقه خویش در این فضا راندارند ،همچنین لذت وجرات برای نفوذ بیشتر به دنیاهای ناشناخته ان برای قدرت یافتن درجهت پیشرفت.
درعصر حاضرکمترجامعه ی روبه پیشرفت در دنیای جدید را خواهید دید که از اهمیت تکنولوژی ها وقدرت ان در فضای مجازی غافل باشد .تلاش جوامع توسعه یافته ودرحال توسعه ایجاد روابطی جدید وبهره گیری از امکانات این فضا برای داشتن موفقیت های بس مهمتر وتاثیر گذار تر برای ملت خویش وبرای ایندگان خویش وتمامی مردم جهان خواهد بود.راه یافتن به این فضا وبهره بری از ان گامی در جهت پیشرفت جوامع وحفظ منابع پایدار این کره خاکی درراستای اعتلا بخشیدن به اهداف وامیال بشر خواهد بود.
